زبان از نعمت های بزرگ الهی در وجود انسان است، خدای متعال به اهمیت این نعمت در قرآن کریم چنین اشاره می فرمایند:

أَ لَمْ نَجْعَلْ لَهُ عَینَینِ، وَ لِساناً وَ شَفَتَینِ»

^[1]

آیا برای انسان دو چشم و یک زبان و دو لب قرار ندادیم؟

حضرت امیر علیه السلام در حدیثی که در عنوان بحث گذشت انسان بی زبان را صورت بی سیرت و حیوان بی فایده معرفی فرموده است، بار دیگر به این روایت توجه کنید:

مَا الْانْسانُ لَوْلا اللِّسانُ الّا صُورَةٌ مُمَثَّلَةٌ اوْ بَهیمَةٌ مُهْمَلَةٌ»

^[2]

انسان بدون زبان جز هیکل و نقش یا چهارپائی بیهوده نیست.

امام صادق (ع) در حکمت آفرینش دستگاه صوتی انسان خطاب به مفضل می فرماید:

ای مفضل! در صدا، سخن گفتن و آفرینش ابزار آنها در انسان، بسیار اندیشه کن. حنجره» مانند لوله ای صدا را خارج می کند. زبان و لبها و دندانها نیز وسیله ادای حروف و نغمه ها هستند. نمی نگری کسی که دندان ندارد سین» و کسی که لب ندارد کاف» و کسی که زبانش سنگین است، ر» را بدرستی تلفظ نمی کند؟

این دستگاه بیش از هر چیز به یک قره نی می ماند. حنجره شبیه نای آن و ریه بسان انبانی است که در آن می دمند تا باد داخل آن شود. عضلاتی که شش را می گیرند تا صدا بیرون آید همچون انگشتانی است که بر آن انبان می نهند تا باد در قره نی در جریان افتد. لب و دندانی هم که حروف و نغمات را ادا می کنند چون انگشتانی است که پیوسته و مرتب بر دهان قره نی می گذارند تا از دمیدن در آن، صداهای مختلف پدید آید. اگر چه برای راهنمایی و.دستگاه صوتی را به این وسیله شبیه دانستیم اما در واقع این وسیله خود شبیه دستگاه صوتی انسان است.

تو را از شیوه سخن گفتن با دستگاه صوتی و چگونگی ادای حروف آگاه کردم. اما باز فواید دیگری در این اعضا نهفته که تو سخت بدانها نیازمندی.

نای» مسیر جریان مداوم هوا و وسیله خنک کننده قلب است. اگر این

جریان اندکی قطع گردد. چه بسا آدمی در هلاکت افتد.